|
|
Engeli kampuni bwe yatandiika
Menha Publishers (U) Ltd yatandiika mu mwaka 2008. Ekyaleetela kampuni eno okugundhibwawo kyava ku kyetaago kya kufulumya Eiwanika ly’Olusoga elyali ligiililila okubulaku kampuni elifulumya. Waile Olusoga lw’ogelwa abantu abaswika mu bukaile obubuli, ela waile lwabisibwa okukozesebwa mu pulaimale, lukaali kweyunilwa bukalamu. Engeli Olusoga ye lukaali kuwandiikibwaku inho nga n’enkozesa yalwo okutwalila walala nnafu, kampuni edhifulumya ebitabo dhe natuukilila tidhaayenda kusuula sente ku kufulumya kitabo kitaatunde. Kino kyaidha kuba abafulumya ebitabo ensibo basinga kugita ku ntambula ya byabusuubuzi okusinga ku kufulumya ekitabo nga mu mbeela eno ekyali kigundhiibwawo okutengelela n’okukuuma olulimi Olusoga mu buwandiike olubeelela.
Ensonga ey’okubili waigulu wano ku ife neeyatwalibwa ng’enkulu okusobola okubona nti ekiwandiiko ekikologho nga kino kisobozesebwa okutuuka eli abo abakyetaaga buti ni mu biseela ebinaidha mu maiso. Twasalawo ela okwongela okwetwika omugugu gw’okufulumya Eiwanika lino elisookeile eilala okubaawo mu lulimi Olusoga. Kino ife twakilingilila nga engeli ye tusobola okutumbula empandiika y’olulimi Olusoga, nga tuwa ekitabo ekinaasobozesa enkozesa y’Olusoga mu byendhegelesa ela n’okutaawo ekitabo ekinaatambuza ebigendelelwa by’ensomesa y’ennimi enzaalilanwa mu Uganda.
Waile kampuni yatandiikibwawo okusobola okufulumya Eiwanika ly’Olusoga, egiile nga yeemulula ng’egya bwe yeetengelela mu milimu gyayo egy’okufulumya ebitabo. Menha Publishers buti elina emikutu ebili mw’esinziinziila okufulumya ebitabo. Omukutu ogusooka gufulumizibwamu mawanika mu bika eby’endawulo nga muno mwakafulumilamu Eiwanika ly’Olusoga eikube mu kitabo ela musuubilwa okufumulamu eiwanika lyene elyo ly’osobola okukozesa ku kompyuta yo nga lifulumizibwa ku CD mu mwaka 2010. Omukutu ogw’okubili n’omufulumizibwa ebitabo ebigema ku by’ennimi “kanalulimi” ela nga muno mufulumiilemu ekitabo kilala mu mwaka 2010. Bona ebigema ku mikutu gino n’ebitabo ebyakafulumizibwa ku ndhagaanano eno. Ebyakafulumizibwa
Ebili mu Eiwanika ly’Olusoga bili mu ndhagaanano eno
Ensibuko y’ekigambo ‘eiwanika’
Abawandiisi b’Olusoga abaasookawo tibaatuuka ku kugundha kigambo Abangeleza kyebeeta ‘dictionary’. Kyalina okulowoozebwaku einho olw’okuba empandiika ya ‘dictionary’ y’Olusoga yalina okuba mu lulimi Lusoga n’ebigambo byonabyona ebikozesebwamu byalina okuba n’engeli gye byetebwa mu Kisoga. Noolwekyo engeli kamaala dhaalondoolebwa okusobola okutuuka ku bigambo eby’Ekisoga. Olwisi okunoonheleza okwakolebwa kwayagaana obuzibu ela ekyo kyaleetawo okuwalilizibwa okumala gasogawaza ebindi ku bigambo ebigwila. Aye kyalibaile kya buswavu inho okwilila olukalala lw’ebigambo by’Olusoga okubyeta ekigambo ekigwila. Noolwekyo okunoonheleza ku ngeli Abasoga gye bayinza okweta ekitabo ky’ekika ekyo kwakolebwa nga kugobelela ensonga dhino:
- ‘Dictionary’ kintu kya muwendo mu buli lulimi ela n’ensibo y’olulimi n’ebyobuwangwa by’abantu b’ekitundu. Ekigambo ekyalondoolebwa kyasinziila ku bintu Abasoga bye batwala nti bya muwendo mu nkola ensoga. Ebigambo ebikola ku byobugaiga ebyo oba ekifo ebyobugaiga bya Busoga we bitelekebwa n’ekyalina okuvaamu eliina eliila mu kifo kya ‘dictionary’.
- Mu kunoonheleza ku byobugaiga bya Busoga ekigambo ekyasooka okulowoozebwaku kyali ekyagi eitelekelo lya mmele nga ekyobugaiga mu Busoga. Ekigambo kino kyateebwa embali lwakuba emmele etelekebwa mu kyagi eba ya kiseela ela ewaawo ate ng’ebitelekebwa mu ‘dictionary’ byalubeelela. Waali wazila liina lya kifo watelekebwa byabugaiga mu Bwakyabazinga ely’efaananilizaaku enkuluze mu Luganda (eitelekelo ly’ebyobugaiga ely’abalangila). Kino kyaleetawo okuwaliza okulingilila ekyobugaiga ekindi – sente. Omuntu ateleka sente oba alabilila obugaiga bwa sente mu Lusoga eyetebwa omuwanika. Kino kitegeeza nti ekifo w’ateleka sente edho kyetebwa eiwanika. Noolwekyo ekigambo ky’eitelekelo ly’ebyobugaiga bya Busoga kyazuukaku eliina – eiwanika.
- Eky’embi, abantu babaile basinga kukozesa ekigambo – eiwanika nga boogela ku kifo emilambo we gitelekebwa. Enkozesa y’ekigambo kino yaaba nti ebaile ya ntiisa. Ngya kuwa ensonga lwaki ekigambo ekyo tikiteekwa kutegeelwa mu mbeela ya nnaku yonka aye kilina amakulu agandi amalungi agabaile g’ekusiike mu ago agasinga okumanhibwa.
- Nga bwe tuboine mu kwinhonhola waigulu wano buli kigya mu eiwanika kilina okuba nga kya muwendo ela kiboneka nti n’abafu, mu Kisoga, balina kuba nga batwalibwa ng’ekyomuwendo. Kino kyantangaaza kyampaliliza okulingilila ennebisa y’abantu nga bafiiliilwa n’entalo edhibaawo mu kusalawo okuziika omuntu mu kifo ekilala oba ekindi. Buli Musoga ayenda okufuna omukisa okuziika omuntu we mu kifo yaasibuka. Ekitegeeza nti buli Musoga eyenda omulambo gw’omuntu we ng’ekilala ku byobuwangwa bwe – ekyobugaiga. Entalo dhoonadhoona edhitela okubaawo mu kulwanila omulambo n’okusalawo we gisaaniile okuziikibwa dhisibuka ku ndowooza eyekusiike nti ekyobugaiga oba ekyo ekitubeesaawo nga abantu, abazaile, Abasoga kili kutwalibwa noolwekyo kilina okununulwa. Okwinhonhola kuno kulaga nti eiwanika ti kigambo kya nnaku aye kitegeeza ekifo awatelekebwa ebyo byonabyona ebiloowozebwa okuba eby’omuwendo eli Abasoga nga sente, zaabu, emilambo, emilonso n’okweyongelayo.
Nsuubila nti okwinhonhola kuno kunaakwongela okutegeela enkola n’endowooza y’Abasoga n’okusingila ilala okutegeela lwaki eliina ly’Eiwanika ly’Olusoga lyalondebwa ela lwaki lisaaniile. Eliina lya Eiwanika ly’Olusoga litegeeza nti lino n’eitelekelo ly’ebigambo by’Olusoga eby’omuwendo – ebyobugaiga. Noolwekyo eiwanika ti kigambo kya ntiisa oba nnaku aye kigambo kya kwewaanisa, kwegombesebwa olw’ebyo ebitelekebwamu ebilina omugaso gw’okutumbula ebyobuwangwa bya Busoga olubeelela.
Okwebaza
Okunoonheleza n’okuwandiika Eiwanika lino kwatandiika n’omusomo gwe nali neesasulila. Engeli omuli ye gwatandiika nga gwa muntu mulala n’ekigendelelwa ky’okufuna ebbaluwa y’obwevu, tigwalina ntegeka nkalamu ya kulondoola ebyetaago bya kugumaliliza n’oluvainhuma okusobola okugufulumya. Omulimu bwe gwagya nga gugeedha gwanzitoowelela n’aba nga tikaasobola kugugemelela nzenka. Okusobola okutuukiliza ebyetaago byonabyona nalumuukililwa ab’eŋŋanda, ab’emikwano n’ebitongole ebigaba obuyambi ebyendhawulo. Neebaza abo abaasobozesa omulimu guno okutambula obulungi abali mu lukalala ng’abaawa amagezi oba n’obuyambi mu ngeli edh’endhawulo kuba nguli timwangemelaku omulimu gwali teŋŋaime.
- Hon. Kirunda Kivejinja
- Chinese Embassy in Kampala, Uganda
- Dr Ahmed Sharif – World Islamic Call Society
- Suresh Sharma – Kakira Sugar Works
- Associate Prof Waswa Balunywa
- Asher Birabwa
- Prof Dr Ing Gilles-Maurice de Schryver
- Dr John Kalema
- Prof Peter Kasenene
- Ayoub Kasule
- Deo Kawalya
- Mawaazi Kibeedi
- Muzamiru Kibeedi
- Dr Kibuuka Balubuliza Kiingi
- Deborah Nakafeero Kirunda
- David Kohlberg
- Ibra Magoola
- Prof Manuel Muranga
- Aussie Mutalya
- Hazeda Naigaga
- Betty Nakisendo
- Lydia Namatende
- Agnes Annette Nambooze
- Remmy Namutangula
- Fatuma Nangobi
- Phapha Nantambi
- Ismail Nunguuli
- Nite Tanzarn
- Prof Livingston Walusimbi
- Hassan Waswa
Ebiteeso
Tukaagezaaku bugeze okubona nti tuta empandiika n’endhegelesa y’olulimi Olusoga ku mutindo gw’obwevu. Okunoonheleza kwe tukola kwidha kubaamu okwekontola oba okuwubwa wano ni wale ela ng’entabula y’enkulaakulania y’ekintu bw’etela okuba. Tukusaba bw’oba olina ekidhuubo oba ky’oyenda okwongeleza ku milimu egiweile okituweeleze tusobole okweteleeza mu ndowooza n’okuteleeza ebyo ebiba bizuuliibwa. Tusuubila okufulumya amabago g’emilimu gino mu biseela by’omu maiso kale twenda tube nga tusobola okuteleeza ebyo ebiba bizuulibwa okubaamu ebitatuukaine tusobole okuta Olusoga ku mmutindo ogwentengeleile. Tukusaba oidhuze ebidhuubo byo mu mabanga agaweebwa mu nsisinkano eno.
Weeleza ebiteeso byo wano feedback@menhapublishers.com.